VERHAEGEN HERDENKING 2020
Het is gebruikelijk dat elk jaar tijdens de academische zitting van de Verhaegenherdenking van 20 november de Grootmeester van het Grootoosten van België, de Obediëntie waarvan Theodore Verhaegen in zijn tijd lid was en er de eerste moker hanteerde, het woord neemt in de gotische zaal van het stadhuis van Brussel. Dit jaar was deze herdenking niet mogelijk en werd het vervangen door een bericht dat geïntegreerd is in een ruimere video die door de diensten van de ULB-VUB werd gerealiseerd.
“Beste vrienden van de VUB,
Het is mij een grote eer om jullie heden, als vertegenwoordiger van het Grootoosten van België, te woord te mogen staan in deze heel bijzondere omstandigheden die we vandaag kennen en dat vanuit de lokalen van het Belgisch Museum van de Vrijmetselarij. Mijn interventie kan dan ook niet anders dan in het perspectief van de huidige crisis worden geplaatst.
Stellen dat de COVID-19 pandemie ons allen hard heeft getroffen, is een open deur intrappen. Het is onmogelijk om de schade in te schatten die de opeenvolgende – zo niet komende – lockdowns zullen veroorzaken, evenals de opgestapelde angst, eenzaamheid, onzekerheid en – voor velen van ons – het pijnlijke rouwverdriet. Mijn eerste plicht als Vrijmetselaar is om mijn medeleven en solidariteit te betuigen met alle leden van onze universitaire gemeenschappen, VUB en ULB, die lijden onder de crisis maar ook die de crisis hard bestrijden.
Maar als Vrijmetselaar dien ik ook aan te sporen om na te denken over de verraderlijke en zelfs destructieve consequenties en hoe we ons daartegen kunnen beschermen. Zoals gesteld is het uiterst moeilijk om de gevolgen van de COVID-19-crisis op eender welk aspect van ons dagelijks leven te voorzien. Tijdens de eerste lockdown hebben we min of meer vrijwillig een niet autoritaire beperking van onze fundamentele vrijheden aanvaard. Het is niet mijn bedoeling om kritiek te voeren op maatregelen die werden genomen in een situatie van extreme urgentie. Ze waren noodzakelijk en het was en is vandaag nog steeds onze burgerplicht om er gevolg aan te geven. Het is echter een feit dat bepaalde maatregelen, die zelfs nieuwe gewoontes creëren, betwistbaar zijn met betrekking tot deze vrijheden, waarvan we niet weten of ze op een dag echt zullen opgeheven of zelfs afgeschaft worden.
Deze situatie, in combinatie met een toename van het politieke extremisme, het oplaaiend religieus fanatisme, de ontkenning van democratische procedures, de ondermijning van de rechtsstaat, de onbeperkte groei van technologische monopolies, het in twijfel trekken van ethische verworvenheden,… zowel in ons land als elders in Europa of in andere democratische staten, vereist de hoogste waakzaamheid om de waarden die de VUB-ULB gemeenschap samen met de maçonnieke gemeenschap delen, namelijk de principes van democratie, vrijheid, gelijkheid, broederschap, solidariteit en tolerantie, te verdedigen. De laffe en barbaarse moord op Samuel Paty, eenvoudigweg omdat deze man het aangedurfd had om het kritisch denken en het recht op vrijheid van denken en meningsuiting te onderwijzen, moet ons eraan herinneren dat al deze waarden, die we zo koesteren, nooit definitief verworven zijn. Laten we onze Broeder Francisco Ferrer indachtig zijn – vooral vandaag omdat het ons onmogelijk was hem aan zijn monument te huldigen – die voor hem ter dood gemarteld werd omwille van zijn opvoedingstheorieën gericht op de emancipatie van het individu; laten we hopen dat anderen nooit om dezelfde redenen nog hetzelfde lot zouden ondergaan.
Op deze afgeknotte herdenkingsdag, terwijl het slechts een kleine delegatie mogelijk was om zich aan de Nationale Schietbaan op de graftombes van onze Anciens te bezinnen, moeten we ook beseffen dat 2020 het jaar had moeten zijn waarin de 75ste verjaardag van het einde van de Tweede Wereldoorlog, de overwinning op de nazi-barbarij en de bevrijding van de vernietigingskampen zouden herdacht worden. Niets van dit alles kon worden geuit zoals het had moeten zijn. In het bijzonder hadden de Broeders van het Grootoosten van België zich hun Broeders willen herinneren die in de concentratiekampen werden opgesloten, waaronder dat van Esterwegen, waar zeven onder hen – onder wie oud-studenten van de ULB – de moed en de onverschrokken wil hadden om de Achtbare Loge “Liberté Chérie” op te richten. Het bewijst dat we de hoop nooit mogen opgeven.
Wij Vrijmetselaars, jullie leden van de universitaire gemeenschap en vooral jullie studenten, die onze toekomst zijn, kunnen nooit voldoende alert zijn wanneer een democratisch gekozen leider zijn eigen kiessysteem denigreert, wanneer hij de resultaten van een democratische verkiezing weigert te erkennen en vooral wanneer hij gewapende milities op perfide wijze aanmoedigt. Dit zijn de wortels van het fascisme en fascisme is hetgeen dat het slechtste in de mens naar boven brengt.
De Vrijmetselarij is een a-dogmatische denkschool gebaseerd op het Vrij Onderzoek, het is een methode, maar bovenal het is een huis van waarden gewijd aan wat we de bouw van de Tempel der Mensheid heten. En het is om deze redenen dat we onze kinderen, die de ULB en de VUB zijn, zo koesteren.
Lang leve de Vrije Universiteit Brussel. En blijf zorgzaam voor uzelf en al degenen die u dierbaar zijn.
Ik heb gezegd.”
20/11/2020
Alain Cornet
Grootmeester Nationaal van het Grootoosten van België