Wereld milieudag: De Vrijmetselarij kan ook bijdragen tot de bewustwording van de grenzen van onze maatschappij
Het ideaal van de vooruitgang rijmt niet met onbeperkte groei.
Om te overleven is de mens erin geslaagd de natuurlijke rijkdommen te beheersen en de grenzen van de hem bekende wereld te verschuiven. Niets lijkt zijn ontdekkingen en zijn overheersing te stoppen. Dus blijft hij de eeuwenoude illusie koesteren dat onze planeet ongelimiteerd is. Toch leven wij in een eindige wereld, binnenin een heel fijn vlies dat de oppervlakte van onze aardbol omvat : de biosfeer.
Sedert tientallen jaren pogen wetenschappers, milieubeschermers, filosofen of eenvoudige burgers de bevolking en de beleidsmakers bewust te maken van de problematiek van de klimaatverandering, van de vervuiling en van de vernietiging van de biodiversiteit. Zij stellen zich onder andere vragen over ons enkel op groei gebaseerd economisch model dat het milieu vernietigt en de ongelijkheid doet toenemen.
Tegenover de uitdagingen die de huidige maatschappij en het milieu ons stellen, moet de VM een humanistische visie definiëren en gedragslijnen voorstellen die in overeenstemming zijn met haar waarden : Vrijheid, Gelijkheid, Broederlijkheid.
Vrijheid
Onze ecologische voetafdruk is dermate groot dat we vandaag meer dan één Aarde nodig hebben om onze consumptiehonger te stillen en tegen het einde van deze eeuw zullen er waarschijnlijk 9,5 Aardes nodig zijn. Moet een ethische consument worden niet integraal deel uitmaken van onze maçonnieke ethiek in de meest brede zin, aangezien zij verwijst naar de plichten die wij Vrijmetselaars hebben tegenover onszelf en tegenover de anderen, ook al zijn die niet wettelijk verplicht. Die ethiek verwijst elke vrijmetselaar naar zijn keuzes gemaakt op basis van zijn eigen geweten. Wat zal er van onze persoonlijke vrijheid geworden indien we aanvaarden, wat onontbeerlijk is, om
ons beperkingen op te leggen die verenigbaar zijn met respect van het ecologisch evenwicht ?
Gelijkheid
Hoe kunnen wij Westerlingen die aan de oorsprong liggen van dit consumptie- en productiemodel, de landen met een opkomende economie verplichten om niet door te gaan met een economische groei die geen rekening houdt met milieuvraagstukken? Zullen wij van onze kant een substantiële verandering van onze levenswijze aanvaarden om aan andere volkeren de kans te geven hun legitiem verlangen naar een goed leven te realiseren?
Broederlijkheid
De productiemethode en verbruik van hulpbronnen herzien, die begrensd zijn en zelfs afnemen, is absoluut noodzakelijk. Dat zal evenwel moeten gebeuren in het licht van de sociale ongelijkheid en er zullen relaties i.f.v. wederzijdse hulp tussen de volkeren en sociale groepen moeten ontwikkeld worden.
Nadenken over de weg naar de verandering
· Bewustwording (making)
o Van onze totale afhankelijkheid van de Natuur
o Van de grenzen van onze wereld waarin onbeperkte groei een illusie is
o Van het belang van de biodiversiteit en de ecosystemen
o Van de opwarming van de aarde door de menselijke activiteit
o …
Als vrijmetselaar moet je :
o het idee verwerpen dat individueel overleven enkel mogelijk is voor de meest geschikten;
o de sociale, solidaire kringloopeconomie versterken tegenover de maatschappij van de “markt” die o.a. verantwoordelijk is voor het individualisme en het egoïsme;
o er voor zorgen dat wederzijdse hulp en broederlijkheid tussen de betrokkenen in het licht gezet worden om het overleven van onze maatschappij te verzekeren;
o …
· Responsabilisering
Bovendien de moed hebben om standpunten te verdedigen die ingaan tegen de algemene consensus, door het aannemen van een systeemgerichte visie van de fenomenen. Laten we ophouden met de wereld te vereenvoudigen om ons inzicht (kennis) of ons intellectueel comfort te verhogen. Er is voor ons vrijmetselaars, enorm veel arbeid te verrichten: wij zouden in feite onze definitie van Vooruitgang moeten herzien. De economische systemen zullen niet spontaan veranderen.
· Acties: de vrijmetselaars moeten ook de motor zijn
De Vrijmetselaars als burgers, kiezers of beleidsmakers kunnen door de waarden die ze verdedigen en hun goed voorbeeld, sensibiliseren, initiatieven nemen … Onze collectieve en individuele keuzes moeten vooral op lange termijn de wereldwijde uitdagingen omvatten en anticiperen, daar waar de beslissingen al te vaak de korte termijn van de verkiezingen of de financiële rentabiliteit op het oog hebben. De beleidsmakers moeten erover waken dat de Staat alle milieuproblemen beter integreert in het beleid en het verplicht om rekening te houden met de sociale en milieukosten in de producten en diensten die aangeboden worden door de markt en wel om meer gelijkheid, rechtvaardigheid en duurzaamheid te garanderen.
De hoogdringendheid eist van de beleidsmakers (van politieke, economische en sociale organisaties) een nieuw bestuursmodel mét regels aangepast aan de sociale en ecologische uitdagingen.
– Als “actieve consument” zal elke burger, elke vrijmetselaar, als hij gesensibiliseerd is en op transparante manier geïnformeerd, duurzamer gedragingen kunnen aannemen, goederen en diensten aankopen die de Mens en de ecosystemen respecteert en zo de productiewijze beïnvloeden.
De overgangsperiode
Die ecologische en maatschappelijke transitie op gang brengen, moet veel weerstand overwinnen. Zal de Mensheid op tijd beseffen dat ze deel uitmaakt van de Natuur en niet langer meer in strijd met haar moet leven?
Gevoeligheden en gedragspatronen veranderen vraagt tijd. Maar als we de vaststellingen horen gedaan door de wetenschappers, moeten we dringend overgaan tot actie. De positieve effecten van de opvoeding laten zich pas gevoelen jaren, zelfs decennia later. Nieuwe waarden en nieuwe gedragspatronen moeten onverwijld door iedereen aangenomen worden.
Laten we het hoofd niet in het zand steken: als het economisch paradigma en onze daden niet heel snel veranderen, is de ineenstorting van de maatschappij onvermijdelijk. Hebben wij rampen nodig om een bewustwording van de grenzen van onze planeet op gang te brengen en onze manier van leven te veranderen?
Laten wij ons vanaf vandaag engageren: individuele initiatieven om de wereld pogen te veranderen zijn niet nutteloos. Zij ontwikkelen de broederlijkheid en de wederzijdse hulp die een dubbel voordeel bieden: de hoop creëren om de catastrofe af te wenden en onze kansen om te overleven verhogen.
Voor ons Vrijmetselaars, wordt de Tempel van de mensheid niet gebouwd in het midden van nergens (niemandsland) maar in een ecologisch erfgoed dat we moeten respecteren. Voor ons, met het oog op de bedreigingen en de uitdagingen, zijn de ontkenning en de ontmoediging geen optie: de actie wel.